Eenmaal terug in Nederland was het even wennen natuurlijk. Niet alleen is Zeist keuriger, blijkt het leven er kabbelender en de regen killer dan ik mij herinnerde, ook valt op hoe het doen en (na)laten van onze ministers door de Nederlandse media in alle openheid breed wordt uitgemeten. Als pareltjes noem ik Sigrid Kaag’s “dit bericht staat me niet voor de bril” (een superbe doorontwikkeling van Rutte’s “daar heb ik geen actieve herinnering aan”) en “een Hoekstraatje doen” (tezelfdertijd twee tegenstrijdige standpunten verdedigen). Wat mij betreft kan die laatste uitdrukking als bijdrage aan ons vaderlandse cultuurgoed zó in de Dikke Van Dale, per slot is het werkwoord ‘schiphollen’ daar ook al jaren in opgenomen.

De lezer van The New Times (in het betreffende Wikipedia lemma betiteld als “being too servile to the ruling party of Rwanda”) moet dit soort vondsten ontberen en mist daarom veel moois.

Intussen valt te betwijfelen of de hardwerkende Henk en Ingrid van Rwanda – voor zover zij een baan kunnen vinden – zouden genieten van een term als “een verbreding in de feitelijkheid” (Rutte’s supergave formulering nadat bleek dat er in tegenstelling tot zijn aanvankelijke bewering wél iets op papier had gestaan over afschaffing van de dividendbelasting voor bedrijven), omdat de struggle for life hen volledig in beslag neemt.
Een struggle bovendien die er niet eenvoudiger op is geworden, omdat de voedselprijzen volgens de statistieken van de Wereldbank hier (inderdaad, ‘hier’, u leest het goed: na een jaar in Nederland vertoeft uw scribent weer even in het Land van Duizend Heuvels) met 59% zijn gestegen.

U gaat binnenkort op visite bij Rwandese kennissen? Vergeet dan het obligate bosje bloemen en zelfs dat doosje geïmporteerde en dus peperdure chocolade, doch neem in plaats daarvan een royaal pak suiker of een baaltje rijst mee.

En over dat percentage van 59%: dat klopt precies als ik na een jaar afwezigheid kijk naar de huidige prijs voor een pak gorilla koffie of een liter brandstof (brandstof is natuurlijk geen voedsel, maar ook als je niet in een Toyota Landcruiser rijdt, dan ontkom je in de uitgestrekte agglomeratie van Kigali niet aan de geëxplodeerde prijs van motoritjes).
Omdat die brandstof met tankwagens over de weg vanuit Dar es Salaam aangevoerd moet worden, kan ik me iets bij die prijsstijging voorstellen maar waarom is de lokaal geproduceerde koffie ook zo duur geworden?

En er is wel meer dat ik niet begrijp. De – ondanks de economische neergang die de karakteristieke brede lach van de ‘man (m/v)* in the street’ tot mijn leedwezen zichtbaar heeft doen versmallen – onverdroten voortgang van bouwactiviteiten in de stad bijvoorbeeld. Al dit soort wijken op de eindeloze heuvelflanken van Kigali moeten eraan geloven …..

….. en plaats maken voor prestigieuze appartementen:

Wie moeten daar gaan wonen? Voor de oorspronkelijke bewoners zijn de nieuwe blokkendozen volstrekt onbetaalbaar. En waarheen verdwijnen die oorspronkelijke bewoners dan?

Het is u duidelijk: de dadendrang om van Kigali het pronkstuk in de etalage van Rwanda te maken is ondanks de pandemie, inflatie en recessie nog altijd ongebroken. In Kigali zijn de bouwkranen daarom nooit ver weg:

Nog dichterbij en nog talrijker waren de kingfishers die vlak naast die ene eenzame zwemmer in de vroege ochtend hun ontbijt van kleine sardientjes (deep fried ‘sambaza’ is een populair voorgerechtje in de Rwandese keuken) in Lake Kivu bijeen doken.

Over die keuken nog een laatste fotootje:

Moest bij de ‘K’ en de ‘I’ het zelfvertrouwen van de schilder misschien nog even groeien, bij de ‘T’ ging het al beter terwijl de ‘C’ met zoveel artistieke verve is neergezet dat de aandacht voor de snel naderde deurpost … enfin, u zag het zelf allemaal allang.

Na het laatste fotootje nog een laatste filmpje (de ter opluistering toegevoegde melodie is die van het Rwandese volkslied**) met een laatste blik op het rurale Rwanda als opmaat voor de reis terug naar de hoofdstad met zijn bouwkranen en al die frisse nieuwe appartementen.

Tot zover, vaart allen wel!

* Of, zo u wilt: (m/v/x). Wat die ‘x’ betreft, behoort Rwanda tot een van de liberalere landen van het Afrikaanse continent. Niettemin hebben begrippen als wokisme, ‘me too’, emancipatie en discriminatie in het Land van Duizend Heuvels een heel andere lading dan in de Lage Landen.

** De lyriek van het Rwandese volkslied bevat, naast een lofzang op het Land van Duizend Heuvels als zodanig, ook deze – naar beste kunnen in het Nederlands vertaalde – veelzeggende strofe:

“U ontworstelde zich aan het koloniaal-imperialistische juk,
het juk dat Afrika volledig verwoest heeft.”

Kijk, dat is frisse, begrijpelijke taal. Kom daar bij het Wilhelmus, met zijn moeizaam te doorgronden verwijzingen naar Duits bloed, eer aan de Spaanse koning of de Slag bij Heiligerlee, maar eens om.