Zou Anne Hilhorst, bestuursvoorzitter van de stichting Wakker Dier, weten dat er aan KG 601 St in Kigali een onschuldige slager is gevestigd?
Zou Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, weten dat Rwanda – net als Koning Midas – door aanraking goud kan maken?

Immers: in het Land van Duizend Heuvels wordt nauwelijks goud gedolven, geen hoeveelheden in ieder geval die de bovenstaande plus van 754,6% kunnen verklaren. Bovendien is hier kennelijk zoveel van dat edele metaal voorhanden dat het ‘om niet’ (waar kwam ik die term toch eerder tegen, was dat niet iets met mondkapjes?) naar Dubai wordt verscheept: de officiële cijfers geven aan dat de Verenigde Arabische Emiraten in 2018 bijna zesmaal zoveel goud uit Rwanda ontvingen dan dat dat land naar de VAE exporteerde.*
Nu schiet me te binnen dat de Kibali gold mine in het Noorden van buurland DR Congo op nummer acht staat in de top tien van ‘s werelds grootste goud producenten. Hoe ik daar opeens zo op kom, begrijp ik zelf niet goed. U zou zomaar kunnen denken dat ik mijn tweede vaderland van onoirbare praktijken beticht bij de grensovergangen van Goma en Bukavu. Zoiets is ondenkbaar omdat het als corruptie-vrij geafficheerde Rwanda volgens de Index van Transparency International alleen Botswana voor zich hoeft te dulden op de ranglijst van Afrikaanse landen met de schoonste handen.**
Nee, gewaardeerde lezers, dat soort praktijken komt hooguit bij de Verenigde Naties voor. Dit UN voertuig – topzwaar omdat het tot aan de nok toe vol zat met zakken illegale handel – kantelde in DR Congo op 8 okt. 2018. Weliswaar ging het hier ‘slechts’ om coltan en andere mineralen – het is tenslotte niet álles goud wat er blinkt – het is toch een voorval dat te denken geeft.
Dat geldt ook voor de onteigening van de recent door Aldabra (een private investeerder van twijfelachtig allooi***) opgezette gold refining facility in de ‘special economic zone’ van Kigali. Na een hooglopend conflict over een belastingvordering is de goudsmelterij nu in handen van Ngali Mining Ltd, dat connecties met de top van het Rwandese leger heeft. Intussen wil ik u deze bijna poëtische passage op de website van Aldabra niet onthouden:
"Little did Aldabra know that their investment, done in good faith, would fall into an unscrupulous trap of deceit. Aldabra planted the seed while the predators waited for it to flourish into a tree and eventually steal the fruit."
Maar niet getreurd: onlangs hebben de VN (inderdaad: dezelfde VN als van dat gekantelde voertuig) een ‘High Level Regional Workshop on Natural Resources in the Great Lakes Region’ gorganiseerd.**** Die workshop heeft geresulteerd in niet minder dan 31 krachtige aanbevelingen zodat de kwestie van de gebrekkige transparantie in de Afrikaanse ‘gold & mineral trading’ nu gelukkig eens en voorgoed wordt opgelost en Rwanda niet, zoals koning Midas, uit schaamte ten onder hoeft te gaan.
Nu de innocent butcher aan KG 601 St nog omvormen tot een handel in noten en peulvruchten volgens de laatste richtlijn van het Nederlandse Voedingscentrum en de weergaloos effectieve klimaatcampagne “Iedereen doet wat“. U herinnert zich hoe aanvankelijk het eten van minder vlees onder druk van iets dat ‘de vleeslobby’ heet nogal laf buiten die campagne was gehouden. Maar na interventie door de wakkere Anne Hillhorst en de haren staat die aanbeveling er nu wél. Misschien is het een mooie taak voor minister Hoekstra om dat inzicht ook in Afrika te gaan verbreiden. Per slot heeft hij met zijn investering in de safari onderneming Asilia Africa via een brievenbusfirma op de Maagdeneilanden al eerder aangetoond warme en idealistische gevoelens voor het Afrikaanse continent te koesteren.
Met dat alles – en dan heb ik het visionaire adagium “Action, action, action” (mits haalbaar en betaalbaar, dat spreekt natuurlijk voor zich), uitgesproken door onze regeringsleider tijdens de klimaattop in Glasgow, nog niet eens genoemd – komen we er wel en blijft ook voor de kindertjes van de Kigali Junior Academy een mooie wereld verzekerd.
Ter afsluiting zou ik nog kunnen aanhalen hoe de dobberende auto’s in Valkenburg en de hoge waterstand van de Maas onze demissionaire minister president de schellen van de ogen deden vallen*****, en hoe zich dat verhoudt tot de cyclonen Idai, Kenneth en Eloise die de Mozambikaanse havenstad Beira de afgelopen jaren zo goed als van de kaart veegden, maar u weet inmiddels: aan dergelijke goedkope demagogie zou ik mij nooit bezondigen.
* Bron: United Nations document S/2019/469, Final report of the Group of Experts on the Democratic Republic of the Congo, June 2019.
** Transparency International publiceert elk jaar haar ‘Corruption Perceptions Index’, zie www.transparency.org
In de 2020 editie bezetten Denemarken en Nieuw Zeeland de gedeelde eerste plaats, terwijl Somalië en Zuid Sudan de hekkensluiters zijn.
*** Het – slordig onder de oppervlakte weggeschoffelde – spoor naar Aldabra’s identiteit leidt naar de Belgische broers Alain en Sylvain Goetz. De Correctionele Rechtbank in Antwerpen heeft hen in februari 2020 tot 18 maanden voorwaardelijke gevangenisstraf veroordeeld voor valsheid in geschrifte en witwaspraktijken rond de inkoop van partijen goud afkomstig van ‘niet-geïdentificeerde particuliere klanten’.
**** High Level Regional Workshop on Natural Resources in the Great Lakes
Region, Khartoum – Sudan, 31 August – 2 September 2021.
***** “This summer, in the South of my country in The Netherlands, I stood on the bank of the Maas River, which was threatened by flooding caused by extreme rainfall. It was a terrifying sight.” – openingszin van Rutte tijdens de start van de klimaattop in Glasgow, 1 november 2021.

Another ‘terrifying sight’: de overstroming van het laaggelegen achterland van Beira, Mozambique, na passage van wervelstorm Idai in maart 2019. Daarna zouden de cyclonen Kenneth (april 2019) en Eloise (jan. 2021) nog volgen.
Naschrift
Hierboven suggereerde ik nogal gemakkelijk dat het voor het heil van de wereld beter zou zijn wanneer de ‘innocent butcher’ uit de eerste zin van dit stukje zijn nering tot een handel in noten en peulvruchten zou omvormen. Gratuite suggestie of niet, inmiddels is – luttele dagen na de oorspronkelijke publicatie van Deel 42 – duidelijk dat de zeggingskracht van de berichten uit Gacuriro zijn uitwerking niet heeft gemist: de slagerij is opgeheven.
Om nieuwe investeerders aan te trekken, is het pand nu van een fris verfje voorzien, dus: grijpt uw kans! Makelaars zouden de locatie beschrijven als ‘aansluiting biedend tot een levendige woon- en werkperiferie’. Een plek kortom die perspectieven biedt – alle lichten voor deze unieke business opportunity staan op (zee)groen, wil ik maar zeggen. Maakt u ter nadere illustratie alvast kennis met de benedenburen:
Linksboven ziet u nog juist de karakteristieke kleur van uw toekomstige onderneming in vleesvervangende producten. Maar nu in ernst: stelt u zich eens voor een inkomen te moeten verwerven met een naai-atelier als dit. En beeldt u zich eens in wat er gebeurt als er weer eens een tropische hoosbui neerdaalt op de Airtel parasol, waardoor de kostbare naaimachines in allerijl onder het golfplaten dakje moeten worden veiliggesteld.
Maar goed, de dames zaten daar zeer welgemoed achter hun trapnaaimachines en van mistroostig worden over hun lot, welnu, daar wordt niemand beter van.
Hoi Jan, Mooi stukje investigative journalism. Altijd leuk om weer wat te lezen over jouw ervaring.
In mijn beleving en ervaringen zijn dit de zaken waarom het lastig is om in Afrika iets constructief voor langere periode op te zetten. In mijn tijd bij de VN herken ik de dubbele moraal als geen ander. Heb mij toen ook voorgenomen nooit meer met de VN op missie te gaan.
Dat gezegd te hebben zou de huidige Nederlandse politieke moraal niet misstaan in een dubieus regiem ergens in een vaag land. Monkey see monkey do en het bedrijfsleven volgt.
Beste Jan,
Grappig weer verhelderend stukje, opportunity.
En ja waar een mogelijkheid is, is corruptie.
Daar maken inderdaad velen (niet alle) witte boorden zich ook schuldig aan. trouwens laats nog met een voorstander van zonnepanelen over gehad, mijn vraag was “waarom iedereen nog snel voor 2023 panelen op zijn dak moet hebben” immers als de saldering regeling aangepast wordt verdien je die investering niet meer terug als je straks verplicht wordt elektrisch te koken en je een auto aan een laadpaal moet hebben. Mits je op het midden van de dag elektrisch gaat koken en alleen in de nacht met je auto rijdt, immers laden, elektrisch koken, was draaien etc als je panelen volop leveren is dan 100% rendement. (waarom wil Amsterdam van het gas af ?) ook hier hoor je alleen de bedrijven die profiteren van subsidies over de “geweldige” voordelen en “besparing”. Amsterdam heeft onderzoek laten doen door bedrijven die verdienen aan windenergie om te constateren dat die machines best dicht op bebouwing kunnen staan en nog renderen ook. tja ook in Nederland zijn genoeg mensen die alle mogelijkheden benutten om er beter van te worden.
daarvoor hoef je echt niet naar Rwanda. hahahaha.
met een hartelijke groet, Ton.
Hi Jan,
Goed om weer van je te horen. Never a dull moment in Rwanda.
Hier is het maar een saaie bedoening als je het C-woord niet noemt.
Het ga je goed.
Ruud en Eva